Rozrastającą się w wyniku niekontrolowanych podziałów komórek tkanka, której towarzyszą zaburzenia różnicowania komórek, nazywamy nowotworem (neoplasma). Może on rozwinąć się w każdej tkance posiadającej zdolność do rozmnażania.

Potocznie używa się zamiennie pojęć „nowotwór” oraz „rak”. Jest to błąd, ponieważ nie każdy nowotwór jest rakiem – w języku medycznym termin ten odnosi się do złośliwych nowotworów pochodzenia nabłonkowego (m.in. płuc, sutka, trzustki, żołądka, odbytnicy, krtani, pęcherza moczowego).

Klasyfikacja nowotworów

Przyjmuje się dwa kryteria podziału nowotworów. Biorąc pod uwagę charakter choroby, wyróżnić można dwa typy nowotworów, tj.:

nowotwór łagodny,
nowotwór złośliwy.

Drugi podział stosowany jest w obrębie nowotworów złośliwych i opiera się na pochodzeniu tkanki, z której powstała zmiana:

rak (carcinoma),
mięsak (sarcoma),
chłoniak (lymphoma),
czerniak (melanoma),
glejak (glioza).

Podział I: nowotwór łagodny a nowotwór złośliwy

Nowotwory łagodne to zmiany powstałe z komórek, które budową nieznacznie różnią się od prawidłowych. Zmiany rosną powoli i nie rozpraszają się – pozostają skupione w miejscu, gdzie pierwotnie się pojawiły, nie niszczą też tkanek sąsiednich. Nie tworzą zatem nowych ognisk choroby w innych częściach organizmu. Zwykle zmiany te są łatwe do wyleczenia i nie stanowią zagrożenia dla życia – należy jednak pamiętać, że każda łagodna zmiana nowotworowa może przekształcić się w złośliwą. Dlatego tak ważne jest odpowiednie rozpoznanie choroby oraz podjęcie terapii, a także monitorowanie leczenia nowotworu.

Nowotwory złośliwe są zmianami, które mają zdolność do przemieszczenia się i atakowania sąsiednich tkanek, a tym samym do tworzenia przerzutów. Charakteryzują się nie tylko nadmiernym namnażaniem komórek o znacznych nieprawidłowościach w budowie, ale też ich szybkim wzrostem. Nowotwory złośliwe mogą stanowić zagrożenie dla życia i mimo leczenia mają tendencję do nawrotów. Szanse powodzenia leczenia są większe w przypadku podjęcia terapii we wczesnym stadium choroby. W dostosowaniu leczenia, nawet w przypadku wystąpienia przerzutów, pomogą monitory skuteczności terapii przeciwnowotworowej.

Podział II: klasyfikacja nowotworów złośliwych

Rak jest złośliwym nowotworem pochodzenia nabłonkowego. Oznacza to, że wywodzi się z tkanek nabłonkowych, które wyścielają układ oddechowy, pokarmowy, moczowy, rozrodczy, a także krwionośny. Rak może również dotknąć gruczoły i narządy zmysłów.

Mięsak stanowi zmianę nowotworową, która bardzo szybko się rozwija i może w krótkim czasie doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Jest to nowotwór tkanki miękkiej, który może rozwinąć się w dowolnej części ciała. Najczęściej zmiany zlokalizowane są w kończynach dolnych i mają tendencję do przerzutów na płuca oraz węzły chłonne.

Chłoniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z układu chłonnego. Zmiany widoczne są w węzłach chłonnych, tkance chłonnej, a także w szpiku kostnym (białaczka). Wyróżnia się dwa główne typy chłoniaków, tj, ziarnicę złośliwą oraz nieziarnicze.

Czerniak jest agresywnym rodzajem nowotworu, który powstaje z komórek mających zdolność do wytwarzania melaniny, czyli skóry, błon śluzowych oraz niektórych melanocytowych znamion. Czerniak może powstać w każdym miejscu na ciele. Ryzyko zachorowania zwiększa nadmierna ekspozycja ciała na promieniowanie ultrafioletowe, poparzenia słoneczne, AIDS i wiele innych czynników.

Glejak jest nowotworem wewnątrzczaszkowym, a jego lokalizacja prowadzi do wielu zaburzeń czynności mózgu. Zmiany powstałe z komórek glejowych występują w mózgu oraz rdzeniu, dlatego wiążą się z takimi objawami jak ataki padaczkowe czy też problemy z pamięcią. Ich leczenie jest utrudnione ze względu na ich umiejscowienie.